Rozwód, jest jedną z ważniejszych instytucji prawa rodzinnego polegającą na formalnym zakończeniu małżeństwa przez sąd na wniosek jednego lub obojga małżonków.
Niewątpliwie, rozwód przeprowadzony pomiędzy obywatelami różnych państw, w tym przypadku między obywatelami Polski oraz Turcji może stanowić wyzwanie, natomiast po zaznajomieniu się z podstawowymi procedurami, proces może przebiec w sprawny
i bezproblemowy sposób.
Zakończenie związku małżeńskiego z obywatelem Turcji jest uregulowane w Tureckim Kodeksie Cywilnym, a także Ustawie o Międzynarodowym Prawie Prywatnym
i Proceduralnym (MÖHUK) oraz Ustawie – Prawo Prywatne Międzynarodowe.
Warto podkreślić, iż rozwód może zostać przeprowadzony za porozumieniem strony bądź
w trybie kontradyktoryjnym.
Porozumienie stron w kontekście rozwodu jest możliwe do zrealizowania, jeśli strony spełnią określone warunki:
- Strony muszą złożyć wniosek o rozwód bądź jedna ze stron zgodzić się na rozwód wystosowany od drugiej strony,
- Sąd musi potwierdzić, iż decyzja stron jest świadoma i dobrowolna,
- Małżeństwo musi trwać co najmniej 1 rok,
- Porozumienie pomiędzy stronami musi zostać osiągnięte na poziomie spraw majątkowych oraz związanych z ich dziećmi.
Sytuacja nieco się komplikuje, gdy jedna ze stron nie zgadza się na rozwód lub pojawiają się spory dotyczące warunków rozwodu, należy wnieść pozew o rozwód w trybie kontradyktoryjnym. Pozew powinien zostać złożony do właściwego sądu ze względu na miejsce zamieszkania jednego z małżonków bądź też ostatnie wspólne przed wniesieniem pozwu.
Kwestia prawa właściwego dla rozwodu małżonków o różnym obywatelstwie regulowana jest zarówno przez przepisy prawa prywatnego międzynarodowego Turcji (MÖHUK), jak i przez polską ustawę – Prawo prywatne międzynarodowe. Zasadniczo:
- Jeżeli małżonkowie mają wspólne miejsce zamieszkania, stosuje się prawo tego państwa.
- W razie braku wspólnego miejsca zamieszkania, możliwe jest stosowanie prawa ojczystego wspólnego obywatelstwa, a jeśli i to nie jest możliwe – zazwyczaj odwołuje się do przepisów państwa, z którym małżeństwo jest najściślej związane.
W tym kontekście może pojawić się propozycja zastosowania prawa tureckiego (zgodnie z MÖHUK), jednak art. 54 polskiego Prawa prywatnego międzynarodowego przewiduje, że: Jeżeli rozwodu lub separacji małżonków nie można orzec na podstawie prawa właściwego zgodnie z przepisami niniejszej ustawy, stosuje się prawo polskie. Oznacza to, że jeśli zastosowanie prawa tureckiego prowadziłoby do braku możliwości rozwodu, nadmiernych formalności lub naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, sąd może odstąpić od jego stosowania i oprzeć się na prawie polskim.
W praktyce, w wielu sprawach rozwodowych z elementem tureckim, rozpoznawanych przez sądy polskie, stosuje się prawo polskie – szczególnie, gdy powództwo zostało wniesione przez obywatela polskiego i oboje małżonkowie mieszkają w Polsce.
W świetle art. 54 PPM można bronić poglądu, że w przypadku braku wspólnego miejsca zamieszkania, ale gdy istnieją istotne powiązania z Polską (np. życie zorganizowane w Polsce), sąd może i powinien zastosować prawo polskie, nawet jeśli normalne reguły kolizyjne wskazywałyby na prawo tureckie.