Rozwód czy separacja

Skutki orzeczenia separacji są następujące:

Rozdzielność majątkowa

Powstaje rozdzielność majątkowa pomiędzy małżonkami. Od momentu orzeczenia separacji każdy z małżonków zarabia tylko na swój majątek osobisty. Majątek wspólny małżonków z okresu sprzed separacji może ulec podziałowi (w drodze umownej lub sądownie).

Wyłączenie od dziedziczenia

Małżonkowie nie dziedziczą po sobie (chyba, że na podstawie testamentu).

Brak domniemania pochodzenia dziecka

Brak jest prawnego domniemania, że dziecko pochodzi z małżeństwa, jeżeli urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji.

Obowiązek pomocy

Po separacji małżonkowie zawsze obowiązani są do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności.

Alimenty pomiędzy małżonkami

W określonych przez prawo przypadkach pomiędzy małżonkami w separacji powstaje obowiązek płacenia alimentów (nieograniczony czasowo).

Po pierwsze małżonek w separacji, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka w separacji dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Mówiąc prościej, małżonek żyjący w niedostatku może żądać od współmałżonka alimentów pod warunkiem, że nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia.

Po drugie, jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a separacja pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego (czyli płacenia alimentów), chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Alimenty na dzieci

Sąd orzeka, w jakim stopniu każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. W praktyce oznacza to, że na jednego z małżonków nałożony jest obowiązek płacenia alimentów do rąk drugiego małżonka, z którym mieszkają dzieci.

Władza rodzicielska

Sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków. Może przykładowo powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd uwzględnia jednak pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po orzeczeniu separacji, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. W takim przypadku nie sąd nie wydaje zwykle szczegółowych postanowień w zakresie władzy rodzicielskiej.

Kontakty

Sąd ustala z kim dziecko ma mieszkać w okresie separacji oraz w braku porozumienia między rodzicami sąd ustala kontakty z dzieckiem drugiego z rodziców. Za zgodą obojga z rodziców sąd może ustanowić opiekę naprzemienną lub w ogóle nie orzekać o kontaktach.

Wspólne mieszkanie małżonków

Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku orzekającym separację orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania małżonków w separacji. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym separację orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.

Podział majątku

Na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym separację dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.

Różnice pomiędzy skutkami rozwodu i separacji

Zasadniczą różnicą pomiędzy separacją a rozwodem jest to, że po orzeczeniu rozwodu można zawrzeć ponownie związek małżeński, a po separacji nie. Separację natomiast można znieść i niejako przywrócić "stare" małżeństwo.

Po rozwodzie można wrócić do swojego poprzedniego nazwiska, a po orzeczeniu separacji nie. Powrót do poprzedniego nazwiska następuje poprzez oświadczenie złożone kierownikowi urzędu stanu cywilnego złożone w ciągu 3 miesięcy od orzeczenia rozwodu.

Okres płacenia drugiemu małżonkowi alimentów po rozwodzie jest ograniczony w pewnych przypadkach do 5 lat (można jednak żądać sądownie przedłużenia tego okresu). Natomiast przy separacji nie ma takiego ograniczenia.
Po separacji małżonkowie zawsze obowiązani są do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Natomiast po orzeczeniu rozwodu na małżonkach nigdy nie ciąży taki obowiązek. Należy jednak zauważyć, że w praktyce trudno byłoby dochodzić sądownie pomocy od drugiego małżonka, gdyż pojęcie "względy słuszności" jest bardzo niejasne.