Procedura „Niebieskie Karty” została wprowadzona w Polsce w 1998 roku w celu wsparcia osób doświadczających przemocy w rodzicie i obejmuje szereg czynności podejmowanych w związku z powzięciem uzasadnionego podejrzenia co do zaistnienia przemocy domowej. Szczegółowy przebieg procedury reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” (Dz. U. poz. 1870).
Momentem wszczęcia procedury jest chwila wypełnienia formularza „Niebieska Karta – A”. W formularzu wymienia się zarówno osoby doznające przemocy domowej, jak i te przemoc stosujące. Opisuje się ponadto formy przemocy domowej, historię dotychczasowych procedur „Niebieskie karty” stosowanych wobec tych samych osób oraz informacje o świadkach przemocy.
Osobą wszczynającą procedurę może być:
- Pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej,
- Funkcjonariusz Policji,
- Żołnierz Żandarmerii Wojskowej,
- Pracownik socjalnego specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej,
- Asystent rodziny,
- Nauczyciel,
- Osoba wykonująca zawód medyczny,
- Przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
- Pedagog, psycholog lub terapeuta.
Wymienione wyżej osoby powinny uruchomić procedurę, gdy w trakcie swoich działań służbowych lub zawodowych powezmą podejrzenie, że w rodzinie może dochodzić do przemocy, lub gdy otrzymają zgłoszenie od członka rodziny albo świadka takiego zdarzenia.
Osoba wszczynająca procedurę, oprócz wypełnienia formularza, ma ponadto obowiązek podjąć wszelkie działania interwencyjne, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa ofierze przemocy domowej, w szczególności – zapobieżenie zagrożeniu jej życia lub zdrowia, udzielenie jej pierwszej pomocy czy zaspokojenie podstawowych potrzeb.
Jeżeli istnieje podejrzenie stosowania przemocy domowej wobec małoletniego, działania w ramach procedury przeprowadza się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub faktycznego, chyba że podejrzanymi są właśnie te osoby – wówczas działania przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej lub innej pełnoletniej osoby wskazanej przez małoletniego.
Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” osobie doznającej przemocy domowej przekazuje się formularz „Niebieska Karta – B”, zaś gdy ofiarą przemocy jest małoletni – wspomniany formularz przekazuje się jego opiekunowi prawnemu (pod warunkiem, że opiekun nie jest sprawcą przemocy domowej). Formularz „Niebieska Karta – B” jest dokumentem zawierającym informację dla osób doznających przemocy domowej dotyczącą podmiotów i organizacji świadczących pomoc, a także wykazu placówek udzielających wsparcia pokrzywdzonym i telefonów zaufania.
Wypełniony formularz „Niebieska Karta – A” niezwłocznie przekazuje się zespołowi interdyscyplinarnemu oraz grupie diagnostyczno-pomocowej, które podejmują dalsze kroki w ramach procedury.