Rozwód czy separacja – aktualności

Autor: dozorca

  • Wspólne pożycie po orzeczeniu separacji

    Zgodnie z wyrokiem Sądu Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 21 listopada 2019 r. (III AUa 912/18) Separacja orzeczona przez sąd może zakończyć się w wyniku rozwiązania małżeństwa przez rozwód, unieważnienia małżeństwa albo zniesienia separacji orzeczeniem sądu (art. 616 § 1 k.r.o.). Orzeczenie to ma charakter konstytutywny, wobec czego skutki separacji ustają dopiero z chwilą zniesienia separacji przez sąd (art. 616 § 2 k.r.o). Samo podjęcie wspólnego pożycia przez małżonków pozostających w separacji nie powoduje więc jej ustania i skutki wynikłe z orzeczenia ustanawiającego separację trwają nadal.

  • Cohabitation after separation

    Pursuant to the judgment of the Court of Appeal in Lublin of November 21, 2019 (III AUa 912/18), separation decreed by the court may end as a result of dissolution of the marriage by divorce, annulment of the marriage or abolition of the separation by a court decision (Article 616 § 1 of the Family and Guardianship Code ). This judgment is constitutive, so the effects of separation cease only when the separation is abolished by the court (Article 616 § 2 of the Family and Guardianship Code). Therefore, the mere commencement of cohabitation by separated spouses does not result in its termination and the effects resulting from the judgment establishing separation continue.

  • Divorce from a citizen of Belarus

    Divorce of citizens of different countries falls into the category of cases with a foreign element. This means that before resolving such a case, it is necessary to assess which country’s law should be applied to it. The answers to the question about applicable law are provided by the provisions of private international law. Poland is a party to numerous bilateral international agreements that contain such provisions in relation to matters between citizens of Poland and another country. One of the countries with which Poland has concluded such an agreement is the Republic of Belarus – this is the Agreement between the Republic of Poland and the Republic of Belarus on legal assistance and legal relations in civil, family, labor and criminal matters, drawn up in Minsk on October 26, 1994. It is applied, among others, in divorce cases of spouses, one of whom is a Polish citizen and the other a Belarusian citizen.

    Law and authority competent in the case

    Pursuant to Art. 28 of the above-mentioned agreement, the law of the country of the country of citizenship of both spouses at the time of initiating the proceedings (i.e. filing for divorce) has priority in divorce cases – for example, if a citizen of Belarus is recognized as a Polish citizen based on the fact of being in a relationship married to a Polish citizen and from now on will have dual citizenship, then Polish law will be applicable to the divorce case. The case will then be heard before the court of the country of common citizenship of the spouses. The exception is the situation when the spouses live in a country other than the one whose citizenship they share – then the law of the other country applies and its authorities will be competent to conduct divorce proceedings.

    If the spouses do not have common nationality, the decisive factor for determining the law applicable to the divorce, as well as the competent authority before which the proceedings should be brought, will be their common place of residence (thus, if the spouses live in the same country, the law of that country applies). state and its authorities will carry out the proceedings). Finally, if the spouses live in the territory of two different countries, both Polish and Belarusian authorities will be entitled to conduct divorce proceedings. The decisive factor will be which of them one of the spouses turns to first. The law applicable to the divorce will be the law of the country in which the divorce proceedings will take place (so in the situation in question, if the lawsuit was filed in a Polish court, Polish law would apply).

    An important issue is that the court competent to rule on divorce is also competent to rule on parental authority and alimony for children who are under 18 years of age.

    Service of procedural documents

    The authority of the country in which divorce proceedings are pending may, if necessary, apply to the competent authority of the other country (of which one of the spouses is a citizen) to provide legal assistance, for example in the matter of serving documents to the party to the proceedings (one of the spouses). The authority requested to provide legal assistance serves documents in accordance with the legal provisions in force in its country, if the documents served were prepared in the official language of that country or if their certified translation is attached. Otherwise, it will serve the documents on the party only if he voluntarily accepts them.

    Recognition of documents

    Importantly, documents drawn up or authenticated in the appropriate form by the competent authority of one of the countries, bearing the official seal and signature of the authorized person, have evidentiary value in the territory of the other country without the need for legalization. This also applies to copies and translations of documents certified by the competent authority. Moreover, documents that are treated as official documents in the territory of one country are also considered as such in the territory of the other country.

  • Rozwód z obywatelem Białorusi

    Rozwód obywateli różnych państw należy do kategorii spraw z elementem obcym. Oznacza to, iż przed rozstrzygnięciem takiej sprawy należy ocenić, prawo którego państwa powinno zostać do niej zastosowane. Odpowiedzi na pytanie o prawo właściwe dostarczają przepisy prawa prywatnego międzynarodowego. Polska jest stroną licznych dwustronnych umów międzynarodowych, które zawierają takowe przepisy w odniesieniu do spraw między obywatelami Polski i innego kraju. Jednym z państw, z którymi Polska zawarła taką umowę, jest Republika Białorusi – mowa tu o Umowie między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białoruś o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych, sporządzonej w Mińsku dnia 26 października 1994 r. Znajduje ona zastosowanie między innymi w sprawach rozwodowych małżonków, z których jedno jest obywatelem Polski, a drugie obywatelem Białorusi.

    Prawo i organ właściwy w sprawie

    Zgodnie z art. 28 wspomnianej umowy, pierwszeństwo zastosowania w sprawach rozwodowych ma prawo tego państwa, którego obywatelstwo posiadają oboje małżonkowie w chwili wszczęcia postępowania (czyli wytoczenia powództwa o rozwód) – a więc na przykład, jeśli obywatel Białorusi zostanie uznany za obywatela polskiego na podstawie faktu pozostawania w związku małżeńskim z obywatelem Polski i od tej chwili będzie miał podwójne obywatelstwo, to dla sprawy rozwodowej właściwe będzie prawo polskie. Sprawa będzie toczyła się wówczas przed sądem państwa wspólnego obywatelstwa małżonków. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy małżonkowie mieszkają w drugim państwie niż to, którego obywatelstwo wspólnie posiadają – wtedy stosuje się prawo drugiego państwa i to jego organy będą właściwe do przeprowadzenia postępowania rozwodowego.

    Jeśli małżonkowie nie mają wspólnego obywatelstwa, to decydujące dla ustalenia prawa właściwego dla rozwodu, a także właściwego organu, przed którym powinno się toczyć postępowanie, będzie ich wspólne miejsca zamieszkania (a zatem, jeśli małżonkowie mieszkają w tym samym państwie, to stosuje się prawo tego państwa i to jego organy przeprowadzą postępowanie). Wreszcie, jeśli małżonkowie mieszkają na terytorium dwóch różnych państw, to zarówno organy polskie, jak i białoruskie, będą uprawnione do przeprowadzenia postępowania rozwodowego. Decydujące będzie to, do którego z nich wcześniej zwróci się jedno z małżonków. Prawem właściwym dla rozwodu będzie prawo tego państwa, na terenie którego będzie toczyło się postępowanie rozwodowe (a więc w omawianej sytuacji, jeśli pozew zostałby wniesiony do polskiego sądu, to zastosowanie znajdzie prawo polskie).

    Istotną kwestią jest to, że sąd właściwy do orzekania w sprawie o rozwód jest również właściwy do orzekania o władzy rodzicielskiej i alimentach na rzecz dzieci, które nie ukończyły 18 roku życia.

    Doręczenia pism procesowych

    Organ państwa, przed którym toczy się postępowanie rozwodowe, w razie konieczności może zwrócić się do właściwego organu drugiego państwa (którego obywatelstwo ma jedno z małżonków) o udzielenie pomocy prawnej, na przykład w kwestii doręczenia dokumentów stronie postępowania (jednemu z małżonków). Organ wezwany do udzielenia pomocy prawnej doręcza pisma zgodnie z przepisami prawnymi obowiązującymi w jego państwie, jeśli doręczane pisma zostały sporządzone w języku urzędowym tego państwa lub jeżeli dołączono ich uwierzytelnione tłumaczenie. W innym wypadku doręcza pisma stronie tylko wtedy, jeżeli on dobrowolnie je przyjmie.

    Uznanie dokumentów

    Co istotne, dokumenty, które we właściwej formie sporządził lub uwierzytelnił właściwy organ jednego z państw, opatrzone pieczęcią urzędową i podpisem osoby uprawnionej, posiadają moc dowodową na terytorium drugiego państwa bez potrzeby legalizacji. Dotyczy to także odpisów i tłumaczeń dokumentów, które uwierzytelnił właściwy organ. Ponadto, dokumenty, które na terytorium jednego z państw traktowane są jako dokumenty urzędowe, uważane są za takie również na terytorium drugiego państwa.

  • Guilt for the breakdown of marriage and liability towards ZUS

    Pursuant to the judgment of the Court of Appeal in Szczecin of May 24, 2018 (III AUa 453/17), complete and permanent breakdown of marriage between spouses, pursuant to Art. 56 § 1 of the Family and Guardianship Code constitutes a condition for the court to dissolve the marriage by divorce, but it does not affect the issue of financial liability for contribution obligations towards ZUS, unless an agreement on the limitation of statutory community or on the establishment of separation of property has been previously concluded.

  • Wina za rozkład pożycia a odpowiedzialność wobec ZUS

    Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 maja 2018 r. (III AUa 453/17) zupełny i trwały rozkład pożycia między małżonkami, w myśl art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stanowi przesłankę do rozwiązania przez sąd małżeństwa przez rozwód, nie wpływa natomiast na kwestię odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania składkowe wobec ZUS , jeżeli nie doszło wcześniej do zawarcia umowy o ograniczeniu wspólności ustawowej, bądź o ustanowieniu rozdzielności majątkowej.

  • Recognition of foreign divorce judgments

    One of the problems related to emigration is the issue of divorce outside Poland. Questions may arise as to whether a divorce decree issued abroad will have any effects in the Polish legal system. These questions concern not only the Polish legal order, but all countries in the world.

    However, due to the free movement of people, this problem is particularly relevant for European Union citizens. Therefore, this issue was regulated at the EU level by means of a regulation, i.e. an act binding on all EU member states.

    These issues are regulated by Regulation 2019/1111 of the Council of the European Union of 25 June 2019 on jurisdiction, the recognition and enforcement of judgments in matrimonial matters and in matters of parental responsibility and on international child abduction.

    Pursuant to Art. 30 section 1 of the Regulation, the general principle is that a judgment given in one Member State is recognized in other Member States without the need for special proceedings.

    As provided in section 2 does not require special proceedings for the purpose of making entries in the civil status registers of a Member State on the basis of a decision on divorce, separation or marriage annulment given in another Member State, against which no further appeal is available under the law of that Member State. (That is, from a judgment that has already become final.)

    This means that a divorce judgment from a court of a Member State should, in principle, be recognized ex officio in every other Member State. Thanks to this, for example, it is possible to mention a divorce in a marriage certificate without any additional court procedure in Poland.

    To effectively invoke a judgment given in another Member State, the following must be submitted to the national authority:

    1. copy of the judgment of a foreign court;
    2. certificate issued by a foreign court on an officially specified form.

    The certificate is issued at the request of a party. They shall be completed and issued in the language in which the judgment was drawn up. The certificate may also be issued in another official language of the European Union institutions that one of the parties has requested, but the court is not obliged to do so.

    Moreover, although the certificate is officially defined, the national authority before which such a certificate is presented may request the production of a sworn translation of the certificate as well as of the judgment itself.

    The regulation also sets out the grounds for refusing to recognize a judgment of a court of another Member State. Recognition may be refused when:

    1. the recognition of such a judgment is manifestly contrary to the public policy of the Member State in which recognition is invoked;
    2. in the case of a judgment given in absentia – if the opposing party was not served with the document initiating the proceedings or an equivalent document in time and in a manner enabling it to prepare its defense, unless it is established that the opposing party unambiguously agreed with the judgment;
    3. if the judgment is irreconcilable with a judgment given in proceedings between the same parties in the Member State in which recognition is invoked; or
    4. if the judgment is irreconcilable with an earlier judgment given in another Member State or in a third State between the same parties, provided that the earlier judgment satisfies the conditions necessary for its recognition in the Member State in which recognition is invoked.

    To sum up, in the event of dissolution of a marriage in another Member State (either a marriage concluded in Poland or abroad), the judgment of another Member State will, as a rule, have legal effects in the Polish legal space. Likewise, on the same principle, divorce judgments issued in Poland will be effective in other European Union member states.

  • Uznawanie zagranicznych wyroków rozwodowych

    Jednym z problemów związanych z emigracją jest kwestia rozwodu poza granicami Polski. Pytania budzić może kwestia czy orzeczenie rozwodowe wydane za granicą będzie wywierać skutki w polskim porządku prawnym. Pytania te nie dotyczą tylko polskiego porządku prawnego, ale wszystkich państw świata.

    Jednak z uwagi na swobodę przepływu osób, problem ten jest szczególnie aktualny dla obywateli Unii Europejskiej. W związku z tym, kwestia ta została uregulowana na poziomie unijnym za pomocą rozporządzenia, czyli aktu wiążącego wszystkie kraje członkowskie Unii.

    Problematykę te reguluje Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej 2019/1111 z dnia 25 czerwca 2019 r. w sprawie jurysdykcji, uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich i w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej oraz w sprawie uprowadzenia dziecka za granicę.

    Zgodnie z art. 30 ust. 1 rozporządzenia, generalną zasadą jest, że orzeczenie wydane w jednym państwie członkowskim jest uznawane w innych państwach członkowskich bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania.

    Jak stanowi ust. 2 nie wymaga się przeprowadzania specjalnego postępowania dla celów dokonywania wpisów w księgach stanu cywilnego państwa członkowskiego na podstawie wydanego w innym państwie członkowskim orzeczenia o rozwodzie, separacji lub unieważnieniu małżeństwa, od którego zgodnie z prawem tego państwa członkowskiego nie przysługują żadne dalsze środki zaskarżenia. (To znaczy od orzeczenia już prawomocnego.)

    Oznacza to, że orzeczenie rozwodowe sądu państwa członkowskiego, co do zasady, powinno być uznane z urzędu w każdym innym państwie członkowskim. Dzięki temu, tytułem przykładu, można dokonać wzmianki o rozwodzie w akcie małżeństwa bez żadnej dodatkowej procedury sądowej w Polsce.

    Aby skutecznie powołać się na orzeczenie wydane w innym państwie członkowskim, przed organem krajowym należy przedłożyć:

    • odpis orzeczenia sadu zagranicznego;
    • zaświadczenie wydane przez sąd zagraniczny na określonym urzędowo formularzu.

    Zaświadczenie wydawane jest na wniosek strony. Wypełnia się je i wydaje w języku, w którym sporządzono orzeczenie. Zaświadczenie można też wydać w innym języku urzędowym instytucji Unii Europejskiej, o zastosowanie którego wystąpiła jedna ze stron, jednakże sąd nie jest do tego zobowiązany.

    Ponadto, chociaż zaświadczenie jest urzędowo określone, organ krajowy, przed którym się takie zaświadczenie przedstawia, może wezwać do przedłożenia tłumaczenia przysięgłego zaświadczenia, jak również samego orzeczenia.

    Rozporządzenie określa także przesłanki odmowy uznania orzeczenia sądu innego państwa członkowskiego. Uznania odmówić można, gdy:

    1. uznanie takiego orzeczenia jest oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym państwa członkowskiego, w którym powołano się na uznanie;
    2. w przypadku orzeczenia wydanego zaocznie – jeżeli stronie przeciwnej nie doręczono pisma wszczynającego postępowanie lub pisma równoważnego, w czasie i w sposób umożliwiający jej przygotowanie obrony, chyba że zostanie ustalone, że strona przeciwna jednoznacznie zgodziła się z orzeczeniem;
    3. jeżeli orzeczenia nie da się pogodzić z orzeczeniem wydanym w postępowaniu między tymi samymi stronami w państwie członkowskim, w którym powołano się na uznanie; lub
    4. jeżeli orzeczenia nie da się pogodzić z wcześniejszym orzeczeniem wydanym w innym państwie członkowskim lub w państwie trzecim między tymi samymi stronami, o ile to wcześniejsze orzeczenie spełnia warunki niezbędne do jego uznania w państwie członkowskim, w którym powołano się na uznanie.

    Podsumowując, w przypadku rozwiązania małżeństwa w innym państwie członkowskim (czy to małżeństwa zawartego jeszcze w kraju, czy już za granicą), orzeczenie innego państwa członkowskiego, co do zasady, będzie wywierać skutki prawne w polskiej przestrzeni prawnej. Podobnie również, na tej samej zasadzie, orzeczenia rozwodowe zapadłe w Polsce, będą skuteczne w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej.

  • Divorces with citizens of the Czech Republic and Slovakia

    In accordance with the Agreement between the Polish People’s Republic and the Czechoslovak Socialist Republic on legal assistance and legal relations in civil, family, labor and criminal matters of December 21, 1987, divorce is subject to the law of the Contracting Party of which the spouses are nationals at the time the proceedings are initiated. above In divorce cases, the court of the Contracting Party of which the spouses are nationals at the time the proceedings are initiated has jurisdiction

    If, at the time the proceedings are commenced, one of the spouses is a national of one Contracting Party and the other is a national of the other Contracting Party, the divorce will be governed by the law of the Contracting Party in whose territory they have their common domicile. If one of the spouses is domiciled in the territory of one Contracting Party and the other in the territory of the other Contracting Party, the law of the Contracting Party in whose court the proceedings are brought shall be applicable. above In divorce cases, the court of the Contracting Party in whose territory the spouses have their common place of residence has jurisdiction. If one of the spouses is domiciled in the territory of one Contracting Party and the other is domiciled in the territory of the other Contracting Party, the courts of both Contracting Parties have jurisdiction.

    The court competent to rule on divorce is also competent to rule on parental authority and alimony for minor children.

  • Rozwody z obywatelami Czech i Słowacji

    Zgodnie z umową między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych z dnia 21 grudnia 1987 rozwód podlega prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie w chwili wszczęcia postępowania. Ww. sprawach o rozwód właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie w chwili wszczęcia postępowania

    Jeżeli w chwili wszczęcia postępowania jedno z małżonków jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, drugie zaś – obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, rozwód podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mają oni wspólne miejsce zamieszkania. Jeżeli jedno z małżonków ma miejsce zamieszkania na terytorium jednej Umawiającej się Strony, a drugie na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, przed której sądem toczy się postępowanie. Ww. sprawach o rozwód właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium małżonkowie mają wspólne miejsce zamieszkania. Jeżeli jedno z małżonków ma miejsce zamieszkania na terytorium jednej Umawiającej się Strony, a drugie – na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwe są sądy obu Umawiających się Stron.

    Sąd właściwy do orzekania w sprawie o rozwód jest również właściwy do orzekania o władzy rodzicielskiej i alimentach na rzecz małoletnich dzieci.